یک روز کاری در اعماق دریا همراه با مردی که بیش از ۱۹ سال است که «غواص صنعتی» است
ماسک اکسیژن روی صورتش می گذارد. دوربین کلاهش را روشن می کند و وارد آب می شود او باید تا عمق ۶۲ متری سطح دریا برود و لوله های «اسکله» که دچار نقص فنی شده اند را تعمیر کند.
او یک «غواص صنعتی » است، در یکی از روزهای اردیبهشت ماه با آقای غواص همراه شدیم تا از زندگی کاری هیجان انگیزش بنویسیم.
برای گفتگو با غواص جوان باید به بندر «عسلویه » سفر کنم ، منطقه ای در مرکز شهرستان عسلویه که در جنوب ایران و کرانه خلیج فارس واقع شده و پر است از جانوران و ماهیان عجیب و غریب ، از بزمجه های غول پیکرگرفته تا عروس های دریایی که زیبایی شان منحصر به فرد است .
لوله های چهار اینچی کار گذاشته شده در عمق آب، در فاز ۱۹ پروژه «پارس جنوبی» پای او را به عسلویه کشانده است .این لوله ها به دلیل برخورد لنگرهای کشتی معیوب شده ونیاز به تعمیر دارند ، در این شرایط آقای غواص باید همراه با اعضای تیم خود مشکلات فنی این لوله ها را حل کند.
«سعید جغتایی » روی اسکله یکی از سکوهای نفتی در کنار کلی تجهیزات صنعتی غول پیکر، از زندگی کاری پراز هیجانش برایمان گفت.
از کیش تا آفریقا
زندگی جالب سعید جغتایی به اعماق دریا وصله خورده است، او هر روز صبح لباس غواصی می پوشد و دل به دریا و خلیج می زند و میان کلی ماهی و جانوران آبزی دیدنی ماجراجویی اش را آغاز می کند، او در اعماق دریا، ساعت ها مشغول تعمیر اسکله ها و لوله هایی است که زیر آب نصب شده و یا در حال نصب شدن هستند.
این مرد جوان جزو معدود افرادی است که در ایران مدرک «سوپروایزری» در حیطه غواصی صنعتی دارد: «متولد سال ۵۴ هستم ، در دانشگاه در رشته تربیت بدنی تحصیل کردم ، سالها به صورت حرفه ای شنا می کردم تا اینکه یک روز با عده ای از دوستانم به جزیره کیش سفر کردیم تا تمرین غواصی کنیم، در آنجا برای اولین بار لباس غواصی پوشیدم و سفرهای کاریم در اعماق دریا شروع شد.
بعدها برای تکمیل دوره های غواصی ام از ایران به آفریقا سفر کردم، سفرم به این کشور چندین دلیل داشت. آفریقا مربیان خوبی در حیطه غواصی صنعتی داشت و مدرکی که بعد از گذراندن دوره های تخصصی به غواص ها ارائه می داد با مدرکی که غواصان در کشور انگلیس می گرفتند برابری می کرد، از سوی دیگر گرفتن ویزا برای گذراندن دوره در کشور انگلیس کمی سخت بود، همین مشکلات باعث شد ترجیح دهم که در آفریقا آموزش ببینم، در سال ۲۰۰۹ به اسکاتلند سفر کردم و در اسکاتلند نیز یک دوره سوپروایزری در حیطه غواصی صنعتی دیدم و مدرک گرفتم .»
در همان دوران، چهار مرد ایرانی موفق شدند مدرک سوپروایزری غواصی دریافت کنند که سعید جغتایی یکی از آنها است.
در حال حاضر یک نفر از این گروه در سنگاپور کار می کند و نفر بعدی هم درکشور انگلیس:« نفرسوم از دوستان خودم بود و متاسفانه در حال کار جانش را از دست داد و به این ترتیب هم اکنون در ایران من تنها کسی هستم که مدرک سوپروایزری غواصی صنعتی دارم .»
او ادامه می دهد :« سوپروایزر کسی است که مدیریت پروژه ها را بر عهده دارد و تمام عملیات صنعتی و فنی تیم غواصی صنعتی را در حین کار و در زیر آب سرپرستی میکند و اصولا تجربه و مهارت بیشتری از سایرغواص ها دارد .»
لوله هایی که لنگر خورده اند
غواص جوان می گوید بیش از نیمی از عمرش را در سکوهای نفتی و بین کشتی ها و زنجیر ها و … گذرانده است :« در تهران یک شرکت در حیطه غواصی صنعتی دارم که بعد از اتمام پروژه ها به شرکت می روم و در تهران مشغول فعالیت هستم اما مجبورم زمانی که پروژه در حال اجراست در محل انجام پروژه حضور داشته باشم . بیشتردر مناطقی هستم که در آنجا اسکله و سکو وجود دارد ، منطقه چهابهار، عسلویه و جزیره خارک ، هر جا که کاراسکله بندی و لوله کشی در اعماق آب و تعمیرات باشد، من و تیمم آنجا هستیم.»
او می گوید شاید تعمیرات دو لوله بزرگ که به وسیله یک «بست» به هم وصل شده اند در روی زمین کار زیاد سختی نباشد اما انجام این کار در زیر آب ساعت ها زمان می برد و دردسر های خودش را دارد: « اشتباه نکنید، کارما این نیست که در زیر آب، لوله ها را به هم وصل کنیم و یا طراحی کنیم ، کارما این است که لوله هایی را که در روی زمین به هم وصل شده اند را طبق طراحی از پیش انجام شده در زیر آب اجرا کنیم ، کشتیها، لوله و تجهیزات را بوسیله زنجیرهای مخصوص، به درون آب می اندازند و تیم ما وظیفه دارد که آنها را طبق طرح، شکل بدهد، همچنین اگر تجهیزات و لولههای به کار رفته در اعماق زمین، دچار مشکل شده و احتیاج به تعمیر داشته باشند، سراغشان می رویم و مشکل آنها را رفع و رجوع میکنیم.»
مرگ دوست، مقابل چشم دوست
سعید جغتایی می گوید: در روز می تواند فقط یک بار وارد آب شود و برای ۳۰ دقیقه کار در زیر آب باید سه ساعت و نیم شنا کند تا بتواند به سطح آب برگردد.
او برایمان از یک روز کاریش می گوید:«هر کاری، سختی های خودش را دارد، قصد ندارم از سختی های کارم بگویم بلکه فقط می خواهم از حساس بودن کار در اعماق دریا برایتان بگویم، گرچه کار ما هیجانات و شیرینی های خودش را دارد اما غواص های صنعتی، جانشان را در دستشان می گیرند تا کار جلو برود و واقعا در اعماق آب با مرگ دست و پنجه نرم می کنند.»
او ادامه می دهد:« یک غواص صنعتی زمانی که می خواهد به عمق ۶۲ متری آب برود و در آن منطقه سی دقیقه کار کند، می داند که باید بعد از سی دقیقه کار، حدود سه ساعت و نیم شنا کند تا بتواند مجددا به روی آب برگردد .اگر فقط کمی در زمان بندی اشتباه کند، ریه هایش می ترکد و می میرد .»
آقای غواص برایمان از دوست صمیمی اش می گوید که او نیز مدرک سوپروایزری داشت اما در جریان یک حادثه جانش را از دست داد:« حمید رضایی از دوستان خیلی خوب من بود که حدود ۶ سال پیش، در اردیبهشت ماه، درمنطقه بندر عباس جانش را از دست داد و یکی از تلخ ترین خاطره های عمرم را رقم زد ، او اطلاعات زیادی درباره غواصی صنعتی داشت و اصلا فکرش را نمی کردم که روزی با جنازه بدون جانش بر سطح آب رو به رو شوم ، اما متاسفانه پیکرش بی جانش را در آغوش گرفتم.
او به عمق ۶۰ متری رفته بود تا تعمیراتی را انجام دهد اما گویا هنگامی که کارش در عمق ۶۰ متری تمام شده بود، در زمان بندی برای بالا آمدن از عمق آب اشتباه کرده بود وهمین موضوع باعث شده بود که او را روی آب در حالی ببینیم که ریه اش پاره شده بود .»
او برایمان از نیتروژن و فشار آب در عمق دریا می گوید و تاکید می کند که غواص برای اینکه بتواند دوباره روی آب بیاید باید کم کم از عمق آب فاصله بگیرد تا بدن فرصت داشته باشد به حالت طبیعی خودش برگردد:« فشارعمق دریا با فشاری که در سطح آب دریا است تفاوت دارد و این فشار باعث می شود که فرد در صورت زود بالا آمدن دچار حوادث ناگواری بشود».
فقط یک بار در روز
آقای غواص می گوید هر غواص صنعتی می تواند فقط یک بار در طول روز وارد آب شود و هیچ کس اجازه ندارد که در روز دو بار به عمق آب برود و کار کند :«این قوانین توسط من و یا فلان شرکت گذاشته نمی شود بلکه زمان بندی در غواصی صنعتی طبق یک جدول استاندارد جلو می رود ، این جدول، یک جدول بین المللی است و در همه جای جهان طبق اصول این جدول، غواصان پروژه هایشان را جلو می برند .اگر فقط کمی از دستور العمل های این جدول جلوتر و یا عقب تر عمل کنیم شاید جانمان را از دست بدهیم ، غواص ها در تیمهای دو نفره زیر آب می روند و اجازه اینکه به صورت انفرادی کار کنند را ندارند .»
او ادامه می دهد:«ما در غواصی صنعتی، چند تیم را به صورت هم زمان برای اجرای یک کار به داخل آب نمی فرستیم، بلکه فقط یک تیم را به عمق آب می فرستیم ، زمانیکه یک تیم شروع به کار می کند، از طریق دوربین و پرژکتوری که روی سرافراد نصب شده است توسط سوپروایزر مدیریت می شوند، پیشرفت و اشتباهات کار ثبت می شوند.
بعد از اینکه زمان کاری تیم، تمام شد و به روی سطح آب می آیند ، سوپروایزر، تیم بعدی را داخل آب می فرستد و پیشرفت و اشتباهات کار را به تیم تازه نفس ارجاع می دهد و از آنها می خواهد کار را ادامه بدهند .»
در این بین، اگرفردی از اعضای تیم، دچار حادثه شود، سوپروایزر از غواص های باتجربه کمک می خواهد و آنها را برای انجام عملیات امدادی به زیر آب می فرستد.
سعید جغتایی برایمان از افراد با تجربه می گوید :« اصولا افرادی که با تجربه تر هستند و در کارشان مهارت بالایی دارند ، در طول روز کاری، استند بای( در انتظار) نگه داشته می شوند و آخرین افرادی هستند که به داخل آب می روند، به این خاطر که اگر در طول روز کاری پروژه به مشکلی برخورد کرد بتوانند روی مهارت و علم افراد قدیمی ترحساب کنند و از آنها کمک بگیرند.»
از «سکوی ابوذر» تا «عروس های دریایی »
کار در «سکوی ابوذر» در جزیره خارک از سخت ترین دوران های کاری برای سعید جغتایی بوده است، آنقدر که این منطقه در ذهنش ماندگار شده است :« اصولا کار ما زمان زیادی می برد، مثلا این طور نیست که با ۷ ساعت کار مفید در طول روز تمام شود، گاهی از ساعت ۶ صبح تا ساعت ۱۲ شب کار می کنیم .اما در این همه سال، کار در سکوی ابوذر هیچ وقت از یادم نمی رود .سال ۸۹ بود و باید بین لوله ها و سکو، یک سری لوله دیگر نصب می کردیم ، نصب این لوله ها و فشردگی کار باعث شد همیشه از کار در این منطقه به عنوان سخت ترین دوره کاری ام یاد کنم .»
من و شگفت انگیزها
آقای غواص می گوید بارها شده که در طول کار در دریا ، موجوادات عجیب و غریب زیادی را دیده است ، موجوداتی که گاهی اوقات اصلا از دیدن آنها خوشحال نشده است :« موجوداتی در اعماق دریا می شود دید که بسیار زیبا و شگفت انگیز هستند، به نظر من دریا طبیعت دست نخورده تری نسبت به خشکی دارد ، تنها انسانهای کمی به اعماق آن دست پیدا کرده اند و همین مسئله باعث شده است آسیب کمتری بع طبیعت اش برسد.
بارها و بارها هنگام کار به ماهیان و موجودات آبزی خیره شده ام و نگاهشان کرده ام، اما در بین این همه موجودات عجیب و غریب و مرجان های غول پیکر، از عروس دریایی با تمام زیبایی اش خوشم نمی آید ، روزهایی که می دانم باید در جایی کار کنم که عروسهای دریایی در نزدیکی ام هستند کلافه می شوم .این عروس های زیبا از دور و پشت مانیتور رویایی به نظر می رسند، کافی است که فقط یک بار با شما برخورد کند تا دیگر هر جا عروس دریایی دیدید فرار کنید .
آنها ماده ای از خودشان ترشح می کنند که اگر به بدن انسان برخورد کند باعث التهاب و خارش می شود، بعد از غواصی میان عروس ها یک روز کامل از درد و سوزش به خودم می پیچم ، تنها راه درمانش هم این است که باید حمام سرکه بگیرم ، سرکه باعث می شود ماده ای که این عروس ها روی بدن بر جا گذاشته اند شسته شود، اما فکر نکنید که اسید سرکه کار خارش و التهاب را تمام می کند، چند روزی باید با این التهاب ها سر کرد .»
او ادامه می دهد :« می توانم به جرات بگویم که اسب آبی از بهترین و زیباترین مخلوقات خدا است ، یک روز زمانی که مشغول بستن لوله ها بودم، یک اسب آبی کوچکی را دیدم نمی دانم چند دقیقه طول کشید فقط می دانم قید کار را زدم و مدتی با این اسب آبی بازی کردم .آن روز دوربینی به همراه نداشتم تا از او عکس بگیرم و همیشه بابت این قضیه تاسف می خورم.
کم مانده بود صورتم فلج شود
صدمه دیدن جزوی از کار آقای جغتایی و اعضای تیم اش است.او از آسیب دیدگی هایش می گوید :«بارها شده که دستم در زنجیر گیر کرده و پاره شده است ، یک بار هم اگر به خودم نجنبیده بودم، دستم زیر لوله ها گیر می کرد و ناقص می شدم .البته یک بار هنگام بریدن طناب در زیر آب اتفاق تلخی برایم رخ دارد یکی از طناب ها با شدت به زیر گلویم برخورد کرد و صورتم را پاره کرد، هنوز یادگاری آن روز روی صورتم باقی مانده است .دکتر گفت اگر طناب کمی بالاتر برخورد می کرد حتما یک سمت صورتت فلج می شد .»
سعید جغتایی کلی حرف برای گفتن دارد اما از آنجا که فرصت محدودی برای استراحت دارد مجبور است به سر کارش بر گردد .او در حالی که با کپسول اکسیژن وارد آب می شود پرچم ایران را که روی سکو نصب شده است نشان می دهد وسپس به قلب اش اشاره می کند و می گوید:« برای ایران، جانم را هم می دهم .»
منبع:
همشهری سرنخ
خاطره علینسب