با شغل متفاوت ساخت سازهای زهی موسیقی، در گفت و گو با« عبدالله ملک محمدی» آشنا شوید. آهنگسازها و خوانندهها کسانی هستند که از ساز پول درمیآورند، اما تا الان به این فکر کردهاید کسانی که ساز میسازند چه شغل جذابی دارند؟ آنها با تلفیق هنر، ذوق و چوب، ساز میسازند و آن را به فروش میرسانند.
در این کار هر چه قدر خاصتر باشید بیشتر سود میکنید و برندهی میدان هستید
در مصاحبه با استاد« ملک محمدی» که جزو اولین سازندههای سازهای موسیقی در ایران است ، گفت و گوی متفاوت ترتیب دادیم و از زیر و بم کار ساز سازی پرسیدیم. اگر شما هم به این کار علاقمند هستید این گفت وگو را تا انتها بخوانید و مطمئن باشید با یک کار جذاب و پول ساز آشنا خواهید شد.
از ایران تا هانیکوی آلمان
«عبدالله ملک محمدی» پنجاه و پنج سال پیش در خانوادهای که با کار نجاری سر و کار داشتند چشم باز کرده و با بوی چوب و صدای اره بزرگ شده است.«پدرم نجار بود و از همان سنین کودکی روزهایم را کنار پدرم میگذراندم. در ۱۶سالگی با ساز آشنا شدم و علاقهام به گیتار باعث شد اولین گیتار عمرم را بدون هیچ تجربهای بسازم. بعد از آن در سال های ابتدایی انقلاب، مدتی در کار ساخت ساز وقفه افتاد اما آرام آرام فضا بهتر شد. سال ۷۲برای یادگیری تخصصی کار به آلمان رفتم. مدتی به عنوان شاگرد در سازسازی «اشترومر» مشغول کار شدم. بعد از دوسال موفق شدم از دانشگاه «مین والد» در رشتهی ساخت سازهای زهی پذیرش بگیرم. دوران تحصیلم سه سال و نیم زمان برد اما ارتباطم با اشترومر تا مدتها ادامه داشت و همین مسئله باعث شد در کارخانهی گیتارسازی «هانیکو» مشغول کار شوم و علاوه بر تحصیل، به صورت تجربی هم کار کنم.
سالها میگذشت و من هرسال با ساخت سازهای زهی نقاط مختلف دنیا مثل تار، باقلاما، ویولون، سنتور و… آشناتر شدم. سال ۸۱ به ایران برگشتم و کارگاه «سازسازی» تخصصیام را راه اندازی کردم و از آن روز در همین کارگاه مشغول کار هستم. البته این را بگویم که بازگشتم به ایران یک تفاوت اساسی با گذشته داشت، اینبار نگاهم به کار علمیتر و تخصصیتر بود که همین نگاه زمینهساز موفقیتم شد.»
سازها چگونه ساخته میشوند؟
ساخت ساز و انواع ساز قبل از هرچیزی به «علاقه» نیاز دارد. پس اگر این کار را دوست دارید سراغش بروید، در غیر این صورت بهتر است قیدش را بزنید.
«ساخت ساز مراحل مختلفی دارد که یاد گرفتن آنها صبر و علاقه میطلبد تا کار به ثمر بنشیند. در ساخت انواع ساز، قبل از هرکاری کاسهی کار ساخته میشود و سپس سراغ دسته میرویم. اگر مراحل ساخت ساز را با صبر و حوصله انجام بدهید و روی انجام خاتم کاریها زمان بگذارید، قطعا خروجی کارتان بسیار خاص و زیبا و البته گرانقیمت خواهد شد.
مسئلهی دیگری که روی قیمت نهایی تاثیر خوبی میگذارد، رنگ کردن سازها با استفاده از «رنگ الکل» است که این تکنیک، کار را قیمتیتر میکند. این نکته را به خاطر داشته باشد که اگر بتوانید ساز را کوک شده تحویلی مشتری بدهید، قطعا نظر او را جلب خواهید کرد.»
آقای ملکی توصیهی مهم دیگری در زمینه ساخت ساز دارد: «فراموش نکنید حتی نوع چسبی که استفاده میکنید در صدای ساز موثر است پس اگر دوست دارید کار خوبی از آب در بیاورید حتما از چسبهای درجه یک ایرانی یا خارجی استفاده کنید».
سازها را با کدام چوب بسازیم؟
چوب و نوع آن در ساخت سازهای موسیقی مهم است و حتما باید بدانید از چه نوعی چوبی استفاده کنید تا نتیجهی بهتری بگیرید. علاوه بر آن قیمت چوب، در قیمت نهایی ساز موثر است.
هرچه سراغ چوبهای گرانتر بروید شانس بیشتری برای فروش با قیمت بالاتر دارید:.«بهترین چوب برای ساخت ساز، چوبهایی هستند که صمغ و رطوبت کمی دارند و کاملا خشک هستند. بافت فشردهی چوب در کیفیت نهایی کار بسیار مهم است. چوبهایی مثل افرا، توسکا، گردو، کاج سوزنی، چوب آزاد و یا چوبهای خارجی مثل رز روت(چوب قرمز)، کوکوپولو (کاکایو)، رز بالاک(پانساید برزیل )، آبنوس و اسپروت متفاوتترین چوبهایی هستند که در ساخت ساز بهترین جواب را میدهند. قیمت این چوبها مختلف است اما بالاترین قیمت متعلق به آبنوس است که یک متر مکعب آن تقریبا چهل میلیون تومان قیمت دارد. »
شش ماههساز بسازید
برای ورود به حرفهی ساخت ساز، صحبتهای استاد ملک محمدی راهنمای خوبی برای شماست.«برای ورود به ساز سازی، متاسفانه تحصیلات آکادمیک در ایران وجود ندارد اما استادهای زیادی هستند که به طور تجربی متخصص کار شدهاند. میتوانید استادی پیدا کنید و با صرف مدت زمانی بین شش ماه تا یک سال با خم و چم ساز سازی آشنا شوید.
خیلی از هنرجوها با صرف صد تا صد و بیست ساعت زمان، به طور کامل با کل کار آشنا میشوند. برای این کار در روز دست کم سه ساعت زمان لازم است تا بتوانید از ریز ماجرا سر در بیاورید. هزینهی ثبتنام در این کلاسها ساعتی است و بنا به تبحر استاد کار، ساعتی بین سی تا هفتاد هزار تومان است.
البته برخی از استادها هنرجو را به عنوان شاگرد بدون دستمزد میپذیرند. یعنی پولی دریافت نمی کنند و در ازای کمک گرفتن از شاگرد در کار روزانهی کارگاه، تجربیاتشان را در اختیارشان قرار میدهند. با طی کردن یک دورهی شش ماهه میتوانید کارتان را شروع کنید و کارگاه تخصصی خودتان را راه بیندازید.»
مواد اولیه را از کجا تهیه کنیم؟
آقای ملکی سال هاست به ساز سازی مشغول است و با تجربه ی بلند بالایش یک راهنمای خوب برای تهیهی مواد اولیهی این کار به حساب میآید:«برای شروع کار باید سراغ وسایل نجاری بروید و کارگاهتان را با انواع ابزار آلات مثل مغار، سوهان، اره و.. تجهیز کنید.
مهمترین وسیلهای که برای ساخت نیاز دارید چوب است که انواع متفاوتی دارد و هر کدام متعلق به استان خاصی است. برای تهیهی این چوبها به شکل عمده باید سراغ استانهای شمالی و جنوبی بروید؛ یا با مراکز داخل شهر که کارشان فروش چوب است به توافق برسید و البته در این صورت چوبهای مورد نیازتان را با قیمت بالاتری تهیه کنید.
چوبهایی که برای ساخت ساز مناسب هستند باید خشک و قدیمی باشند، چون چوب خشک، بهترین نتیجه را در ساخت ساز به دنبال دارد و از طرفی به راحتی میتوانید چوبها را در گوشهای از کارگاه، انبار کنید و در مواقعی که به آنها احتیاج دارید سراغشان بروید، البته به خود شما بستگی دارد که چوب را ماهانه بخرید یا سالانه.»
ملکی در ادامهی صحبتهایش توصیههای جالبی دارد:«چسبهایی که در این کار مصرف میشوند دو نوع خارجی و ایرانی دارند. کیفیت هر دو نسبتا یکسان است اما در بحث قیمت، کاملا متفاوتند. توصیه میکنم سراغ برند های چسب برتر ایرانی بروید و مطمئن باشید از لحاظ کیفی و کمی چیزی از دست نخواهید داد. در تهیهی سیم ساز اما داستان کمی پیچیدهتر میشود. سیم ها جنس و انواع متفاوتی دارند. سیم برنزی، پلاستیکی، فیبر کربن، باس و… که در سازهای مختلف به کار میروند. اگر در این زمینه تخصص کافی به دست بیاورید میتوانید بهترین نوع سیم و ساز را با هم هماهنگ کنید. نرم بودن سیمها نکتهی مهمی است که باید مورد توجه قرار دهید، چون انتخاب سیم نرم، گردش انگشتان هنرمند را روی ساز راحت میکند و در نتیجه صدای بهتری هم به گوش شنونده میرسد. این نکته برای کسی که قرار است ساز را بخرد بسیار مهم است.»
از کجا مجوز بگیریم؟
از ساخت و ساز سازها گفتیم و دورههایش را مرور کردیم. اما هر کاری برای شروع نیاز به مجوز دارد و باید رسمیتش را با مجوز کسب کنیم.«برای شروع کار حتما باید از وزارت ارشاد و میراث فرهنگی مجوز بگیرید. برای گرفتن مجوز می توانید با نمونه کارهایی که ساخته اید و همینطور گواهی دورههای آموزشیای که گذرانده اید به این دو مرکز مراجعه کنید و مراحل اداری را برای دریافت مجوز طی کنید.
میراث فرهنگی با ارزیابی محل کار و نمونه کارهای شما، با صادر کردن مجوز و پروانهی کسب، کارتان را رسمیتر میکند. هیچ کدام از این مجوزها،هزینهای در بر ندارند و در صورت داشتن شرایط ، حدود سه ماه طول میکشد تا پروانهی کسب و مجوز کار برای شما صادر شود.
بعد از آن، هر سال باید مجوزتان را تمدید کنید. البته تمدید مجوز یک روز بیشتر زمان نمیبرد و کار سختی نیست.
سازمان فنی و حرفهای هم در این زمینه گواهینامه صادر میکند که برای به دست آوردن این گواهی حتما باید امتحان کتبی و عملی بدهید و بعد از کسب نمرهی قبولی، گواهی بگیرید.»
درآمد سازسازی بالاست و شما با ذوق و سلیقه تان میتوانید یک کار پردرآمد داشته باشید
پنجاه درصد سود خالص
اگر به ساخت ساز علاقهمند شده و دوست دارید وارد این کار شوید سرمایهی پنج میلیونی کفایت میکند.« برای ورود به این کار، به پنج میلیون تومان نیاز دارید. برای کارگاه هم میتوانید قسمتی کوچک از منزلتان را به آن اختصاص داده و استارت کار را بزنید. وسیله و ابزارهای اولیه کار، اغلب مربوط به ابزارآلات نجاری و نقاشی است و میتوانید آنها را از بازاریهایی که مرکز فروش عمدهی این نوع لوازم هستند با قیمت مناسب تهیه کنید.»
اما اگر دوست دارید بدانید با این سرمایهگذاری اولیه چه قدر سود به جیب شما برمیگردد خیالتان را راحت میکنیم که پنجاه درصد فروش، سود خالص است و اگر هنرمندی تمام عیار باشید خیلی بیشتر از این سود پنجاه درصدی در انتظار شماست.
«ساخت و ساز انواع سازهای موسیقی کار پرسودی است و بیش از پنجاه درصد آن سود خالص است اما برای اینکه در کارتان بیشتر درآمد داشته باشید توصیه میکنم خاص کار کنید. به طور معمول میتوانید در ماه پنج کار بسازید که با قیمت معمولی به فروش میرسند اما در مقابل میتوانید یک ماه روی یک کار خاص وقت بگذارید و آن را به قیمتی بفروشید که باور کردنی نیست».
سازها قیمتهای مختلفی دارند. از دویست و پنجاه هزار تومان شروع میشوند تا بیست و پنج میلیون تومان و حتی بالاتر قیمتگذاری میشوند. کار دست همیشه طرفدار دارد و عمر آنها بالای هزار سال است ، این وسط اگر جنس چوب مرغوب باشد و خاتم کاریهای روی آن زیباتر بوده و رنگ و لعابش بهتر باشد میتوانید سازتان را با قیمت بسیار خوبی به فروش برسانید.
«میانگین درآمد از این کار بالای پنج میلیون است که گاها ما خیلی بالاتر از این مبلغ بدست میآوریم، آن هم زمانی که کارهای خاص و گرانمان را نهایی کرده و بفروشیم.»
منبع:
مژده باقری در همشهری سرنخ