فاطمه شیری
سرگرم کار است. با دقت زیادی پشت میز آبی رنگ کارگاهش به صندلی تکیه زده و غرق شده در میان پارچه های سوزن دوزی شده بلوچی. پارچه هایی که زندگی او را عوض کردند و مسیری از درآمدزایی را پیش روی دختر جوان قرار دادند. در کار حساسیت زیادی دارد و با حوصله، پارچه های بلوچی را برش می زند. حین کار زیرلب می گوید: «باید حواسم جمع باشد چون این پارچه ها طوری است که اگر اشتباه برش بزنم تار و پودش از هم جدا می شود».
مریم مقیسه مدت هاست به ساخت زیورآلات با پارچه های بلوچی و ترکمن مشغول است و استفاده درست و هنرمندانه از همین نوع پارچه ها، کارش را متفاوت از کارهای دیگر می کند تا جایی که پس از گذشت سال ها تلاش و کسب تجربه، زیورآلات مریم مقیسه طرفداران زیادی پیدا کرده و آوازهاش حتی به خارج از مرزها هم رسیده است.
در و دیوار اتاق با انواع و اقسام تابلوها تزئین شده است. تابلوهایی که به جای تصویر یک نقاشی، کارهای دستی دختر جوان را یدک میکشند. مریم نمونه کارهایش را به تابلوهای مخملی آویزان میکند تا نمای بیشتری داشته باشد.
از زمانی که دختر ۲۷ ساله، کارش را در خانه شروع کرد اتاقش تبدیل شد به محلی برای کسب و کار. تا جایی که حتی دوستانش هم که همگی در رشته گرافیک تدریس کردهاند کارهای خود را به او سپردند تا آنها را
در کنار زیورآلاتش به فروش برساند و از این راه سودی بدست بیاورد:«کار اصلی من زیورآلات است و دوستانم طراح لباس با نمادهای ایرانی و اسلامی، شال، کیف، مجسمه های چوبی و… هستند، کارهایشان را اینجا میگذارند تا به فروش برسد. آنها به واسطه اینکه جا از من بوده ۱۰ درصد از فروش خود را به من میدهند».
تلفیق مدرنیته و سنت
در میان همه کارها، زیورآلات توجه مشتریان را بیشتر به خود جلب می کند.کارهای دختر جوان به واسطه استفاده از پارچه های ایرانی، سنتی است اما با حس و حالی مدرن عجین شده:”هیچ وقت دوست ندارم کارهای صرفا سنتی یا مدرن باشند. از ابتدا تلاش می کردم تا هم از المان های ایرانی و وطنی استفاده کنم و هم رگههایی از مدرنیته را در کارهایم به نمایش بگذارم. مثلا پارچه های دست دوز و سوزن دوزی شده بلوچی یا ترکمن را با اشکال هندسی فلزی تلفیق میکنم که معمولا نتیجه کار بهتر میشود».
مقیسه هنر خود را مدیون راهنماییهای استادش است:« در دانشگاه تهران و رشته گرافیک تحصیل کردم و از همان سال های اول در تلاش بودم تا کار متفاوتی را ارائه کنم. ابتدای کارم سعی کردم با مهره و سنگ، زیورآلات درست کنم و ایدههای مختلفی که در ذهنم بود را روی آنها پیاده کردم. نتیجه کار باعث شد دوستان دانشگاهیام از کارهایم استقبال کنند و من هم تصمیم بگیرم از پارچه هم در کارهایم استفاده کنم.
ایدههای جذاب
کاری که مریم انجام میدهد با سلیقه مردم در ارتباط است، هر قدر این سلیقه را بهتر بشناسد، در کارش موفقتر میشود. مریم مانند خیلی از آدم های حرفهای دیگر سعی میکند برای کارهایش و مطلع شدن از سلیقه مردم هیچ نمایشگاهی را از دست ندهد و از هر ایده نابی برای بهبود کارش استفاده کند: «در دانشگاه استادی داشتیم که پس از دیدن کارهایم پیشنهاد جالبی داد و گفت که بهتر است در کارهایت از پارچه و نخ هم استفاده کنی».
همین کافی بود تا هنرمند جوان دست به کار شود و آستین هایش را برای انجام کاری که محصول دست خودش بود، بالا بزند:«به واسطه رشته تحصیلیام به نمایشگاه های صنایع دستی بسیاری سر می زدم و چرخ زدن میان غرفه ها، ایده های جدیدی را در ذهنم ایجاد می کرد. در واقع در یکی از همین نمایشگاهها بود که به طور اتفاقی با کار دست زنان بلوچ آشنا شدم، کاری بکر و زیبا که با حوصله زنان بلوچی و هنر دستان آنها، عجین شده بود».
به گفته مریم، سوزن دوزی در همه جای ایران به سبک و سیاق خاص خودش وجود دارد اما در هر منطقه طرحها، رنگها، نقوش و جنس پارچه ها با یکدیگر فرق می کند.«همین تفاوت هاست که به جذابیت پارچهها افزوده اما به نظر من پارچه های بلوچ و ترکمن حس و حال دیگری دارد و برای همین تمام تمرکزم را روی آنها گذاشتم”
اولین مجموعهام را در دوران دانشگاه ساختم
بعد از انتخاب پارچه، مریم توانست اولین مجموعه زیورآلات ساخت دست خودش با پارچههای بلوچی را در دوران دانشگاه درست کند:«مجموعه خیلی کوچکی بود اما دوستانم خیلی خوششان آمد تا جایی که همگی آنها را در همان دوران از من خریداری کردند. همان موقع فهمیدم که این نوع کار برای مخاطبان تازگی دارد و در آینده می توانم روی ساخت آنها و درآمدزایی از طریق این نوع کار، حساب باز کنم».
گرچه بعد از فارغ التحصیلی، مریم به کارهای متفاوتی گرایش پیدا کرد اما در نهایت از دو سال پیش بار دیگر به سراغ ایده قدیمی اش رفت.
کم کردن هزینه؛ سود بیشتر
مریم برای ساخت کارهایش انرژی زیادی می گذارد، او در ابتدا با مزون و گالری کار می کرد و مدتی هم برای ارائه محصولاتش غرفه داشت اما در نهایت و پس از فروش محصولات، چیزی دستش را نمیگرفت و از طرفی مسافت طولانی خانه تا محل کارش و زمانی که در ترافیک می گذاشت حسابی وقتش را گرفته بود تا اینکه با پیشنهاد خانوادهاش تصمیم گرفت یکی از اتاق های خانه اشان را تبدیل به کارگاه و محل فروش محصولاتش کند. «اینطوری وقت بیشتری برای کار روی زیورآلات داشتم و می توانستم ایده های جدیدی را روی کارهایم پیاده کنم».
آدم معروفها و استرس من
به همین خاطر ، کارهای دختر جوان روز به روز پخته تر می شد. طوری که به قول خودش وقتی کارهای جدید و قدیمی اش را کنار هم قرار می دهد و مقایسه می کند متوجه می شود که چقدر نسبت به قبل پیشرفت داشته است. او به واسطه تبلیغ در فضاهای مجازی و به ویژه اینستاگرام مشتریان زیادی را به دست آورد و کارش تا جایی پیش رفت که افراد سرشناس هم برای خرید پا به اتاق کوچک فروش محصولاتش گذاشتند.
«رخشان بنی اعتماد، نغمه سمیعی، ندا جبرائیلی، سفیر یونان، شادی پرند و… از دوستان و مشتریان عزیزی بودند که از من خرید کردند. زمانی که هر کدام از آنها قرار بود به فروشگاه من بیایند استرس زیادی داشتم و امیدوار بودم که کارهایم مورد توجه شان قرار بگیرد».
خیلی از این افراد، کارهای مریم را در دست دوستان خود دیده بودند و از این طریق با کارهای دختر جوان آشنا شدند.
مشتری های آلمانی و فرانسوی
مریم پارچههای خام را تحویل مشتری نمیدهد، او عاشق بازی کردن با اشکال فلزی و فرمهای هندسی جدید است. همین حساسیت و دقت باعث شده او گروهی برای همکاری پیدا نکند:«من برای کارهایم خیلی حوصله و دقت به خرج میدهم. از زمانی که مشتریانم زیاد شدند تصمیم گرفتم عدهای را برای همکاری استخدام کنم تا کار ساخت و تولید زیورآلات را توسعه بدهم.تا به امروز چند نفری آمدند اما عدهای با بی حوصلگی کار میکردند و عدهای دیگر را بوی چسب فراری داد. هنوز هم دنبال گروهی هستم که در ساخت این نوع زیورآلات کمکم کنند».
یکی از دلایلی که مریم را مجاب به توسعه کارش کرده فقط مشتریان داخلی او و چهره ها نیست، بلکه او پا فراتر از مرزها هم گذاشته و اجناس خود را در کشورهای دیگر هم به فروش می رساند:«من با توریست های خارجی و ایرانی های مقیم کشور آلمان ارتباط دارم و اجناس خودم را در دو کشور آلمان و فرانسه هم به فروش میرسانم، البته بخت با من یار بود که از طریق چند واسطه توریست های فرانسوی به محل کارم آمدند و با دیدن زیورآلات، پیشنهاد همکاری دادند».
دختر جوان برای برنامه آینده اش در صدد است تا به چند کشور سفر کرده تا کارهایش را برای فروش به نمایش بگذارد و از این طریق مشتریهایی خارجی به دست آورد.
بازی با پارچه و فلز
مریم اعتقاد دارد پارچههای بلوچی، معروفترین، زیباترین و خاص ترین پارچههای ایران به حساب می آیند و در میان هنرمندان طرفداران زیادی دارد تا جایی که قبل از انقلاب خیلی از خانوادههای ثروتمند و افراد سرشناس برای دوخت لباسهای خود از پارچه های سوزن دوزی شده کار دست زنان بلوچ استفاده میکردند که شکوه لباسهایشان را بیش از پیش به نمایش بگذارند. همین مسئله باعث شد او این پارچه را برای کارش انتخاب کند. قدمهایی که باید در این راه برداشته شود را مریم برایمان اینطور توضیح میدهد:
خرید پارچه
انتخاب پارچه بسیار مهم است. من روزهایی که به نمایشگاه میرفتم با چند فروشنده پارچه های بلوچی ارتباط گرفتم و شیوه کارم از آن به بعد اینطور شد که طرح و رنگ های مورد نظرم را برای خانم ها از طریق فضای مجازی ارسال کنم و آنها با توجه به خواسته من، پارچه مورد نظرم را طراحی و سوزن دوزی کنند و برایم بفرستند. گاهی هم خودشان از کارهای جدیدشان عکس میگیرند و برای من می فرستند تا اگر باب میلم بود سفارش بدهم. پارچه ها از طریق پست به من میرسند تا کارم را شروع کنم.
برش زدن
اولین قدم مریم برای شروع کار این است که آستری پارچه را برش می زند. پارچههای بلوچی از حساسیت زیادی برخوردارند و قیچی که به آنها می خورد ممکن است پاره شوداینجاست که هنر دست مریم بیش از همیشه به چشم میآید: « برای اینکه تار و پود پارچهها از هم جدا نوشند، لایه یا آستریای برای کار در نظر می گیرم که به استحکام و دوام آن اضافه میکند.
مونتاژ
وقتی برش زدن و دوخت و دوز پارچه تمام میشود باید با استفاده از چسب مخصوص مونتاژ، کارها را انجام بدهم:«برای مونتاژ کارهایم از چسبی مخصوص استفاده میکنم که بوی بسیار تندی دارد ، طوری که به تنفس آدم آسیب می رساند. معمولا حین کار از ماسک بهداشتی استفاده می کنم اما باز نفسم می گیرد، پارچه، پولک، سنگ های قیمتی، گوی و… از موادی هستند که برای مونتاژ کارهایم از آنها استفاده میکنم. فرم و ترکیب کارها خیلی زمانبر است و گاهی به طور میانگین چهار ساعت برای ساخت چند قطعه زیورآلات وقت صرف میکنم که بیشترین دقایق آن صرف بازی با فلز و پارچه میشود.
فلز و پارچه
این هنرمند برای به دست آوردن فرم دلخواهش آنقدر با انواع فلز و پارچه بازی میکند تا در نهایت مدل مورد نظرم را به دست بیاورد. خیلی از کارهای که خانم مقیسه انجام داده بداهه است و تعداد زیادی از فرم هایی که در کار به دست آورده در حین ساخت زیورآلات و بازی با آنها شکل گرفته است. فلزی که مریم در کارهایش استفاده می کند بسیار سبک است طوری که اگر با پارچه های بلوچی یا ترکمن ترکیب شود، وزن آن طوری است که به بدن آسیبی نمی رساند.
کار با سرمایه اندک
ساخت زیورآلات کاری است که نیاز به سرمایه مالی آنچنانی ندارد، چیزی که باید برای وارد شدن به این کار داشته باشید ذوق است و سلیقه. اگر به هنر علاقمند هستید و از خلق کردن چیزهای جذاب لذت میبرید، میتوانید همین الان با پارچه، چسب، سوزن، قفل و قلاب شروع کنید به ساخت زیورآلات متفاوت. هر قدر ساختههای دست شما متفاوت تر و زیباتر باشد، یقینا مردم از کارهای شما استقبال بیشتری انجام میدهند.
کارآفرین این شماره سرنخ هم کارش را با مقداری پارچه و از اتاق خودش شرو ع کرده و در حال حاضر به یکی از برندهای این کار بدل شده است.
به نقل از مجله سرنخ ( همشهری)