دانشجوی ۲۱ ساله کلالهای که از ۱۷ سالگی به فکر اهلی کردن نوعی قارچ به نام دنبلان کوهی «ترافل» و گانودرما افتاد، آن موقع نه مهندس بود و نه مدرک دانشگاهی داشت اما به واسطه موقعیت جغرافیایی و تجربیات خانواده به ارزش این گیاه پی برد و از آن زمان مصمم شد تا هر طور شده به راز اهلی شدن این گیاه پی ببرد.
نشستن پای صحبتهای یک مهندس ۲۱ ساله که اکنون دانشجوی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان است و به کمک خانواده توانسته در یک فعالیت اقتصادی گام نهد و کارآفرینی کند خالی از لطف نیست، پیشنهاد میکنیم گفتوگوی تفضیلی خبرنگار فارس با این بانوی کارآفرین را بخوانید.
از بیوگرافی خودتان برایمان بگوئید؟
فرانک میرزایی دانشجوی کارشناسی زراعت و اصلاح نباتات هستم که در دانشگاه علوم کشاورزی گرگان تحصیل میکنم،۲۱ سال دارم ورودی سال ۱۳۹۵ هستم.
تمرکز کارآفرینی شما در چه زمینهای بوده است؟
میرزایی: زمینه کاری من روی قارچهای ترافل، گانودرما و بقیه قارچهای خوراکی که در طبیعت کمیاب هستند و اهلی شدنشان تا حدودی غیرممکن در استان و در ایران است. *
قارچ ترافل پولساز است و خواص بینظیری دارد چطور شد که به پرورش قارچهای گرانقیمت و کمیاب روی آوردید؟
میرزایی: سال ۱۳۹۴ قبل از اینکه وارد دانشگاه شوم فعالیتام را روی پرورش قارچ ترافل شروع کردم، خانوادهام، عموها و داییهایم در زمینه جمعآوری قارچ فعالیت دارند، من از بچگی اسم این قارچ را شنیدم و اینکه میگفتند این قارچ خیلی پولساز است و خواص بینظیری دارد، این قارچ میلیونها تومان میارزد، از بچگی میدیدم که افراد بومی منطقهای که در آن زندگی میکنم «کلاله» میرفتند و این قارچ را جمعآوری میکردند.
سال ۱۳۹۴ وقتی به پدرم گفتم که میخواهم این قارچ را اهلی کنم و پرورش دهم ایشان به من گفتند دخترم دنبال کاری برو که بتوانی از آن نتیجه بگیری و اگر شکست خوردی ناراحت نشوی؛ آن موقع فقط هفده سال داشتم، البته به حرف پدرم گوش ندادم و رفتم با عمو و داییهایم مشورت کردم آنها هم به من گفتند دنبال این کار نروم برای اینکه نشدنی است و سرم را به خاطر چیزهایی که نمیشود انجام داد درد نیاورم اما باز هم به حرف آنها گوش ندادم.
من قارچ را بدون دخالت هیچ چیزی روی زمین کاشتم اما نتیجه نگرفتم یادم است که آن موقع خیلی گریه کردم، اما دست از تلاش برنداشتم. از روش دیگری برای کاشت قارچ استفاده کردم آن را به روش قارچ تکمهای کشت دادم اما این بار هم نشد، بار سوم یک مقاله انگلیسی دانلود کردم و یک ماه تمام به کمک اساتید زبان وقت گذاشتم تا آن را ترجمه کردم.
سال ۱۳۹۵ این مقاله را ترجمه کردم درست اولین سالی که در این دانشگاه مشغول به تحصیل شدم بعد به کمک آن مقاله یک بار دیگر این قارچ را روی ریشه بلوط کاشتم، خدا را شکر نتیجه گرفتم و بعد به پدرم گفتم و از ایشان خواستم تا کمکم کند پرورش این قارچ را گسترش دهم.
کشت قارچ را در سطح وسیع امتحان کردید یا محیط آزمایشگاهی؟
میرزایی: در سطح کوچک این کار را انجام دادم، به صورت آزمایشی جلو میرفتم تا ببینم نتیجهای میگیرم یا نه؛ مرحله به مرحله جلو رفتم ابتدا با جهاد کشاورزی کلاله صحبت کردم، بعد با اساتید این دانشگاه در میان گذاشتم سپس با جهاد کشاورزی گرگان وارد مذاکره شدم آنها مرا راهنمایی کردند.
*دبی و عمان منطقه هدف صادراتی چه میزان از این قارچ را تولید کردید؟
میرزایی: امسال تولیدمان برای پرورش این قارچی زیاد بود و توانستیم به کشورهای عمان و دبی صادرات داشته باشیم، ۵۰۰ کیلو برای عمان صادرات داشتیم و ۸۰۰ کیلو برای دبی صادرات کردیم.
شما سالانه این میزان تولید و صادرات را دارید؟
میرزایی: نه؛ بعد از سه سال ما به این میزان تولید رسیدیم، سال اول که قارچ را کشت میدهیم نتیجه نمیگیریم، سال دوم ریشه و بذر با هم تلقیح میشوند و سال سوم آن را برداشت میکنیم. تولید این قارچ یک پروسه زمانبر است و هزینه اولیه گزافی دارد اما بعد از اینکه به نتیجه رسیدیم هزینههایی که کردیم را به دست میآوریم. * قیمت قارچ در ایران ۵۷۰ هزار تومان و قیمت صادراتی آن ۱۰ میلیون تومان است *
پرورش این قارچ چقدر برایتان سودآوری داشت؟
میرزایی: اگر در ایران بخواهیم آن را به فروش برسانیم کیلویی ۵۷۰ هزار تومان است اما امسال قارچهایمان را صادر کردیم و کیلویی ۱۰ میلیون تومان برای ما سود داشت و این سودآوری جدا از آن هزینههایی که صرف تولید این قارچ کرده بودیم به دست آمده؛ یکسری هزینهها باید برای گمرک و تهیه جعبههای بسته بندی انجام شد.
در چه سطحی و به چه میزان برای تولید این قارچ سرمایهگذاری کردید؟
میرزایی: در سطح یک هکتار چیزی حدود ۵۰ میلیون تومان هزینه کردیم، حدود ۱.۵ تن از این قارچ برداشت کردیم، که هر کیلوی آن را به قیمت ۱۰ میلیون تومان صادرات کردیم. شما با پرورش این قارچ الان یک کارآفرین میلیونر شدید؟ میرزایی: بله درآمد خوبی دارد.
این قارچ را در فضای باز یا در گلخانه پرورش میدهید؟
میرزایی: در فضای باز و در منطقه سردسیری « شمال شرق استان» نسبت به پرورش قارچ اقدام کردیم، چند نفر مشغول به کار شدند، با خودم حدود ۲۰ نفر مشغول به کار هستند. * ۵۰ درصد از مردم شهرستان کلاله به این کار مشغول هستند
آیا خانواده و بستگان نزدیک شما در زمینه پرورش این قارچ تجربه داشتند؟
میرزایی: پدرم تاجر محلی بود، خرید و فروش فصلی داشت، ولی داییها و عموهایم در کار جمعآوری قارچ بودند و به صورت وحشی از طبیعت آن را جمع آوری میکردند. برای کارگران فصلی و افراد بومی که کار دولتی ندارند فصل زمستان که میشود زمان رکود اقتصادی است، با توجه به اینکه این قارچ در فصل زمستان رشد میکند میتوان آن را جمع آوری کرد و زمینه درآمدزایی خوبی دارد. ۵۰ درصد از مردم شهرستان کلاله به این کار مشغول هستند. *
دعوت به همکاری یک کارآفرین از افراد فارغالتحصیل جویای کار آیا دیگران را هم برای اشتغالزایی در این عرصه دعوت کردید؟
میرزایی: بله به دوستانم و برخی از بستگانم این مسئله را گفتم، حتی از طریق جهاد کشاورزی استان اطلاعرسانی کردیم اگر افرادی که تمایل داشتند میتوانند بیایند و در این فصل با ما همکاری داشته باشند. در جمعآوری، کاشت یا محصولات جانبی مانند روغنها و اسانس که میتوان از این قارچ تولید کرد زمینه همکاری وجود دارد.
کسانی که تمایل دارند با مجموعه شما همکاری کنند تا شاغل شوند آیا نیاز است که سرمایه گذاری هم داشته باشند؟
میرزایی: نه هزینه نیاز ندارد، چون قرار است برای ما کار کنند و اگر قرار باشد پولی هزینه شود آن از طرف ماست که باید صرف کنیم تا اشتغالزایی شود.
برنامه شما برای سال ۱۳۹۸ چیست؟
میرزایی: انشاالله اگر بتوانم شرکت را توسعه میدهم و میزان صادراتام را بالا میبرم جدا از این مسائل دوست دارم روی محصولات جانبی آن کار کنم؛ روی روغن، اسانس و میوههای خشک این قارچ کار کنم. * ترافل فقط در کلاله امکان کشت است این قارچ مصرف داخلی هم در استان دارد؟
پرورش آن آیا فقط در شهر کلاله امکان پذیر است یا قابلیت پرورش در سراسر استان را دارند؟
میرزایی: کلاله قطب تولید قارچ ترافل است، اگر کسی بخواهد این قارچ را کشت کند باید به شمال شرق استان و در کلاله بیاید و آنجا مشغول کار شود چراکه آب و هوا همچنین خاک این منطقه مناسب رشد این نوع قارچ است.
از مسوولان چه انتظاری دارید؟ آنها از شما به عنوان یک کارآفرین حمایت کردند؟
میرزایی: رئیس دانشگاه علوم کشاورزی گرگان خیلی حمایت کردند و گفتند که میتوانم با مرکز رشد همکاری کنم و کارهای تحقیقاتی داشته باشم، آزمایشگاه را در اختیارم قرار میدهند. تولید این قارچ به طور طبیعی حدود سه سال طول میکشد اما اگر با دخالت آزمایشگاه این کار را جلو ببریم میتوانیم زودتر به نتیجه برسیم ما می توانیم بذر اولیه را در آزمایشگاه تولید کنیم تلقیح را انجام و بعد به زمین اصلی انتقال دهیم. *
با تحقیقات علمی رشد قارچ را از ۳ ساله به ۶ ماه رساندیم کار آزمایشگاهی چقدر میتواند در کوتاه کردن پروسه رشد قارچ اثر داشته باشد؟
میرزایی: سه سال رشد قارچ را میتوانیم به ۶ ماه کاهش دهیم تلفیق علم و دانش میتواند کارگشایی خیلی از مشکلات باشد. *
درمان سرطان و ۷۰ نوع بیماری با این قارچ امکان پذیر است هدفتان از تحصیل در دانشگاه چیست؟
میرزایی: خیلی علاقه دارم این قارچ در طبیعت باقی بماند این گونه گیاهی ارزش غذایی فوقالعاده بینظیری دارد؛ میگویند درمان سرطان و ۷۰ نوع بیماری با این قارچ امکان پذیر است. این قارچ در معرض آسیب و ریشهکنی قرار دارد برای اینکه افراد بومی با تبر به جان ریشه درختان افتادند، اکنون اگر جنگلهای آن منطقه را ببینید هیچ درخت سالمی نمیبینید های پای ریشهاش کاملا برداشته شده، حتی اگر قارچ را پیدا نکنند به ریشه درخت آسیب میرسانند. امسال درخواست دادیم اداره منابع طبیعی جلوی این اتفاق را بگیرند نمیدانم تا کجا پیش رفتند اگر بتوانند جلوی دلالان خرد را بگیرند، ما توانایی داریم پرورش این قارچ را به تولید انبوه رسید و نگذاریم نسل طبیعی قارچ از بین برود.
این قارچ روی چه درختانی رشد پیدا میکند؟
میرزایی: روی ریشه درختان افرا، بلوط و فندق رشد پیدا میکند البته بستگی دارد بذرمان از چه نوعی باشد؛ ترافل سفید، ترافل سیاه یا ترافل قهوهای؛ مهمترین گونه این قارچ، «توبل» سیاه رنگ است که داخل آن نیز بافت سیاه دارد و خاصیت دارویی آن نسبت به سایر قارچهای این گونه بیشتر است.
قارچ ترافل چقدر در بین مردم شناخته شده است؟
میرزایی: این قارچ در شهرستان کلاله روی بورس است، در استان گلستان و کل کشور هم اهلی نشده بود، میگویند این قارچ در جنگ جهانی در کشور ایتالیا اهلی شده بود و طی آن جنگ افرادی که دانش این حرفه را داشتند از بین رفتند و متاسفانه بعد از آن اهلی شدن این قارچ خیلی سخت شده و اهلی نشد تا اینکه تا چند سال گذشته کشور فرانسه توانست در زمینه اهلی کردن این قارچ گامهایی بردارد خدا را شکر امسال من هم توانستم این کار را انجام دهم.
این قارچ با توجه به گرانقیمت بودن آیا در بازار استان خریدار دارد؟
میرزایی: بله، در استان خودمان افراد بومی که وضع مالیشان به مراتب بهتر است این قارچ را خریداری و به تهران و مشهد ارسال میکنند و و به نمایندگیها میفروشند. *
هر عدد قارچ ۶۰ هزار تومان است قارچها در بستههای چند گرمی به فروش میرسند و قیمت آن چند است؟
میرزایی: معمولا یک یا دو عدد میخرند که هر وزن هر عدد آن ۳۰ الی ۴۰ گرم بسته به اندازه آن متفاوت است، قیمت هر دانه این قارچ بین ۵۰ الی ۶۰ هزار تومان متفاوت است.
این قارچ سیاه چقدر شباهت به بلوط دارد؟
میرزایی: برای اینکه روی ریشه بلوط کشت میشود این قارچ سیاه خیلی هم نرم نیست و حالت سفت دارد.
این قارچ قهوهای چیست و چه خاصیتی دارد؟
میرزایی: این قارچ گانودرما دومین محصولی است که آن را پرورش میدهم، هر کیلو ۱۰۰ الی ۲۰۰ هزار تومان است، چند سال پیش درمان قطعی برای پیسی وجود نداشت لکههای سفیدی که روی پوست به وجود میآید اما دانشمندان کشف کردند که با این قارچ میشود بیماری پیسی را درمان کرد. این قارچ را پودر و با قهوه میکس میکنند و مصرف میکنند یا پودرش را با شیر مخلوط کرده و روی زخمهای دیابت میگذارند تا این زخمها بهبود پیدا کند.
*جوانان از شکست نترسند/ کارآفرینان خیلی بزرگ هم شکست را تجربه میکنند چه صحبت پایانی با فارغ التحصیلان دانشگاهی دارید؟
میرزایی: از آنها میخواهم خودباوری را در خود تقویت و در مسیر کارآفرینی خودشان را پیدا کنند، از کارآفرینی نترسند در هر کاری یک الی دو بار شکست وجود دارد، کارآفرینان خیلی بزرگ هم شکست را تجربه میکنند، خودم دو بار شکست خوردم خیلی خرد شدم اما برای اینکه کارم به نتیجه برسد تلاش کردم. حتی اگر فردی در رشتهای که در آن تحصیل میکند علاقه ندارد میتواند به کارهایی که استعداد آن را دارد سوق پیدا کند و استعداد خودش را کشف کند تا به مراتب عالی دست پیدا کند.
منبع : خبرگزاری فارس
گفتوگو: زهره رجبی
