حوزه آموزش و تولید محتوایی که بتواند به والدین کمک کند تا کودکانشان را براساس آموزههای تخصصی تربیت کنند، زمین بازی تیم گهواره است. حوزهای بکر و تقریبا دستنخورده که کمتر کسی به سراغش رفته در حالی که ظرفیتهای زیادی برای طراحی و تولید محصول و درآمدزایی دارد. رضا حسامیفرد، حسین برگی و امینرضا غلامی ۲۲اسفند ۹۵۵ ربات گهواره را راهاندازی کردند و تاکنون ۳۴۰۰کاربر فعال دارند که روزانه تا ۴۰۰تومان برای استفاده از محتوایی ارسالی از گهواره، هزینه میکنند. اهمیت این نکته زمانی بیشتر میشود که بدانیم گهواره یک ربات تلگرامی است که توانسته در کنار صدها کانال رایگان توجه کاربران را به محتوای تخصصیاش جلب کند. حسامیفرد از روند شکلگیری این ربات گفته و از مثبت و منفیهای حضور در تلگرام، بیزنسی که به اعتقاد برخی بنیادش بر باد است. حسامیفرد میگوید برای گذر از تلگرام هم برنامه داشتند. همچنین به ظرفیتهای استارتآپها برای تولید رباتها و نرمافزارهای حاوی محتوای تربیتی کودکان و نهادینهکردن فرهنگ صحیح آموزش در بین همه اقشار جامعه از دیگر حرفهای او بوده که با ما در میان نهاده است.
- ابتدا بگذارید از ریسکتان شروع کنیم. محصول شما یک ربات تلگرامی است؛ چقدر دورنمای چنین حوزهای برایتان روشن است؟ چون بهنظر میرسد حضور در این فضا ریسک زیادی را متوجه کسبوکارتان میکند.
به نظر من چشماندازهای بسیار وسیع و موثری در مورد رباتهای محیطهای پیامرسان وجود دارد. در سطح دنیا هم انالپی به حدی رسیده است که بشود سرویسی را روی آن ارائه کرد. مثلا سرویس واتسون که آیبیام ارائه میدهد و مجموعهای از سرویسهای هوشمصنوعی است، عملا انالپی را حل کرده است. ضمن اینکه دوره سیستمهایی که تنها عملکردی داشتند و هوشمندی خاصی در آنها دیده نمیشود هم تقریبا رو به اتمام است. حتی این موضوع به ایران هم رسیده و ما شاهد هوشمصنوعیهای کوچک در ایران هم هستیم. مثلا در طول چندماه اخیر ام.اس.کیو.آر.دی، نخستین نمونهای بود که وایرال شد که هوشمصنوعی کوچکی بود. یا فیساپ که این اواخر آمد. چون یک متخصص تکنولوژی یا تکنولوژیمن نمیتواند چنین محصولی را تولید کند. در حقیقت یکی از حوزههای خیلی خوب که ظرفیتهای زیادی هم دارد، بحث ربات است. الان بسیاری از پیامرسانها ربات دارند. مسنجر یاهو، واتساپ، لاین و تلگرام. تلگرام در این زمینه خوب جلورفته و سرمایهگذاری بسیار زیادی روی رباتها انجام داده است.
- چنین فضایی که شما توصیف میکنید، بسیار هیجانانگیز است. اما فکر میکنم باید تلگرام را در فضای حاکم بر جامعه ایران در نظر بگیریم. با همه این مسائل شما به سراغ این بستر رفتهاید و شاید وجوه امتیازی در این زمینه میبینید.
بهنظر من رفتن به سراغ تلگرام و آغاز کار استارتآپ در این فضای پیامرسانی خوب است به چند دلیل؛ یکی اینکه هزینه تست یک ایده در فضای تلگرامی یکچهارم طراحی و تولید یک اپلیکیشن است.
از نظر زمانی هم باید توجه داشته باشیم که مثلا یک بهروزرسانی ساده یک نرمافزار بین یک هفته تا ۱۰روز طول میکشد. اما در ارتباط با رباتها از همان لحظه بهروزرسانی، همه بخشها بهروزرسانی میشوند. یعنی همه کاربران با نسخه جدید شروع به استفاده میکنند. نکته دیگر اینکه توسعه واسطه کاربری تلگرام با اینکه محدود است، ولی خیلی سریعتر انجام میشود، بنابراین بهترین حوزه برای توسعه یک ایده جدید، محیطهایی از جمله تلگرام هستند چون هم دسترسی ارزانقیمت به کاربر وجود دارد و هم هزینه توسعه بسیار کمتری متوجه صاحب ایده خواهد بود. باید به این نکته هم اشاره کنم که متوسط هزینه جذب کاربر روی یک کانال تلگرامی بین ۷۰ تا ۱۰۰تومان است.
حتی اگر مکانیزم خوبی برای معرفی محصول انتخاب کنید، این عدد تا ۲۵تومان هم قابل کاهش است. معنای این حرف این است که وقتی روی یک کانال تلگرامی ۱۰۰هزار تومان تبلیغ کنید، تقریبا هزار کاربر میگیرید. ولی برای اینکه یک اپلیکیشن هزار یوزر داشته باشد، بهطور متوسط برای هر یوزر بین ۷۰۰ تا ۱۲۰۰تومان باید هزینه کنید، بنابراین بهترین فضا برای تستکردن یک ایده جدید، فضای تلگرام است.
- با همه این اوصاف خطر بزرگتری وجود دارد و آن اینکه در کشور ما تلگرام به دلیل ماهیت پیامرسانیاش به خودی خود محیطی لغزنده و ناپایدار است و بارها با خطر فیلترینگ تهدید شده است. آیا گهواره کماکان در همین بستر حضور خواهد داشت یا به مقطعی از رشد که برسد، ممکن است شاهد نسخه اپلیکیشن آن باشیم؟
من هم قبول دارم که در این محیط مسائلی وجود دارد و مثلا یکی از بزرگترین مهاجرتهای تاریخ آن هم طی ۲۴ساعت در ایران رخ داده که مربوط به کوچ کاربران از وایبر به تلگرام بوده است. شاید این مهاجرت باز هم اتفاق بیفتد. مثلا از تلگرام به پیامرسانی دیگر. در اینجا رعایت نکاتی فنی میتواند کمک کند که این اتفاق در صورت بروز، کمترین ضرر را داشته باشد. الان روی تلگرام سرویسهایی که توسعه میدهیم با حدود ۱۰درصد سربار قابل ارائه روی اپلیکیشن است. مثلا ما در زیبازی تیم فنی خوبی داریم که نگاهی انتزاعی به مسائل دارند بدون اینکه محصول را پیچیده کنند. همین امر امکان تغییر کار از ربات به اپلیکیشن را همیشه محفوظ نگه میدارد.
در مورد بخش دوم سوال شما باید بگویم که در حال حاضر گهواره را در مرحلهای میبینیم که در حال آزمونکردن کاربران و میزان علاقهمندی و استقبالشان از گهواره است.
اپلیکیشن گهواره در حال آمادهسازی است و تا خرداد راهاندازی میشود اما نمیگویم که با راهاندازی نسخه نرمافزاری، رباتمان را کنار میگذاریم و از تلگرام میرویم. همین الان نسخه اپلیکیشن خیلی مینیمالی از گهواره توسعه پیدا کرده که همان امکانات ربات را خواهد داشت و با پیشنهادهای تخفیفی، کاربران ربات را ترغیب میکنیم که این اپلیکیشن را دانلود کنند چون اپلیکیشن فضای جدیدی برای ما ایجاد میکند.
- بنابراین تلگرام برای آغاز به کار یک سرویس، خوب است اما محیط مناسبی برای ماندن نیست.
بله چون هرقدر شما محصول باکیفیتی ارائه دهید ولی در محیطی قرار بگیرید که صدها کانال رایگان و بدون ویژگی خاصی کنارتان قرار گرفته باشند، در نهایت محصول شما پرستیژ لازم را بهدست نخواهد آورد چون کاربران بسیاری هستند که هزینهکردن در محیط رایگان تلگرام را کار بیهودهای میدانند، بنابراین یک سرویس در محیط تلگرام تا یک سقف مشخص رشد میکند و بزرگتر از حد خاصی نمیشود. به نظر من در آینده یک اپلیکیشن داریم و تعداد زیادی ربات که روی پیامرسانها سرویس میدهند.
در نهایت اینکه فضای پیامرسانها، فضای بزرگی است و در آینده خود را هر چه بهتر نشان میدهند اما در حال حاضر نمیتوان یک برند معتبر را صرفا در محیط یک پیامرسان ایجاد کرد.
- رباتی دارید به نام «گهواره» که در حوزه تولید محتوا برای تربیت و آموزش کودک فعال است؛ حوزه شما نسبت به سایر حوزههای شناختهشدهای که بنیانگذاران استارتآپها به سراغشان میروند، نو و بکر به نظر میرسد؛ چرا این حوزه را انتخاب کردهاید؟
حوزه آموزش بهویژه وقتی پای آموزش خانوادهها برای تربیت کودکان درمیان باشد، تا حدود زیادی مهجور مانده و کمتر موردتوجه تیمهای استارتآپی قرار گرفته است. در حالیکه حوزهای پولساز و با ظرفیتهای بالا است. مهمتر اینکه از طریق ظرفیتهای استارتآپی میتوان آموزش صحیح و تخصصی را به همه خانوادههای ایرانی ارائه کرد و مهم این است که چنین محتوایی را میتوان در اختیار خانوادههایی قرار داد که از مراکز آموزشی و امکانات پیشرفته دور هستند. در مورد گهواره با بازخوردهای بسیار خوبی از اهل فن مواجه شدیم. بهطور کلی این حوزه و فضای خانواده، زمینه بسیار مناسبی برای راهاندازی استارتآپ و طراحی و تولید محصول مبتنی بر تولید محتوای آموزشی است. «آموزش و صنایع غذایی از جمله فضاهایی بهشمار میروند که همیشه سودده هستند.» این جمله را از کسی شنیدم و خودم هم به آن اعتقاد دارم. این زمینه بسیار مساعد است و کار زیادی در آن انجام نشده است. کلا مسائل خانواده مانند مسائل زناشویی از مهمترین بخشهایی که میتوان اپلیکیشنها و محصولات آموزشی در ارتباط با آن تولید کرد. همچنین حوزه کودک از جمله حوزههایی است که به صورت روزانه مشکلاتی در ارتباط با آن ایجاد میشود، بنابراین باید محصولاتی در ارتباط با تربیت و آموزششان تولید شود. حتی نحوه ارتباط کودکان با دنیای دیجیتال و فضای فناوری هم فرصتها و آسیبهایی را برای کودکان بهدنبال دارد، بنابراین ما نیاز به تولید محتوا در این حوزه داریم.
- در این میان دستگاههای آموزشی کشور هم وجود دارند که میتوانند ارائهدهنده این محتوا باشند.
فضای آموزشی کشور ما در حال حاضر محتوای ویژهای برای این مسائل ایجاد نمیکند و تنها منع و نهی میکند. مثلا کودکی که از اصفهان و مازندران به فضای مجازی آمدند و صفحه اختصاصی در شبکههای اجتماعی دارند، هیچ معلوم نیست که این اتفاقات و این شهرت در خردسالی و سن پایین، در روند تربیتشان چه تاثیری خواهد داشت و چه نسبتی با آیندهشان دارد، بنابراین باید محتوایی تولید شود که از خطرات یا اثرات مفید چنین ارتباطهایی والدین را آگاه کند. تولید این محتوا و ارائه آن به سطوح مختلف جامعه در کمترین زمان و کمهزینهترین روش، تنها با استفاده از ظرفیتهای استارتآپی ممکن است. به همین دلیل یکی از بخشهایی که در آینده به گهواره اضافه میشود این است که در کنار مهدکودکها و مربیان مهدکودک قرار بگیرد چون این مراکز از مهمترین نقاط اتصال به والدین هستند. طی صحبتهایی که با آنها داشتهایم، استقبال هم شده است.
- کمی جزئیتر به گهواره بپردازیم؛ تولید محتوای تخصصی مهمترین جنبه کارتان است. چه کسانی این محتوا را تولید میکنند؟
یک تیم پنجنفره تولید محتوا داریم. تیمی تخصصی که توسط متخصص روانشناسی با ۱۰سال سابقه درمان اداره میشود و افرادی باتجربه از حوزه کودک به او کمک میکنند. از آنجایی که میخواهیم محتوای قابلاتکا ایجاد کنیم، برای تحقق این هدف با ناشران زیادی در تعامل هستیم چون یکی از نقاطی که تاکید زیادی روی آن داریم این است که منابع دست اول و مناسب با نیاز کاربران را در اختیارشان قرار دهیم. حتی امکان خرید منابع معتبر را هم قصد داریم برای کاربران فراهم کنیم. راهاندازی این امکان برای کاربرانی است که میخواهند در مورد موضوعی بیشتر شوند. به همین دلیل شاید در ادامه وارد تعاملاتی با استارتآپهای حوزه کتاب هم بشویم.
- گهواره چند عضو دارد؟
۳۴۰۰عضو دارد، البته ما هنوز اول راه هستیم. در فاز اول این نکته را تعریف کردهایم که پدرومادران را توجیه کنیم که به اطلاعاتی برای رشد و تربیت کودک نیاز دارند.
- هزینه عضویت در گهواره چقدر است؟
روزانه ۴۰۰تومان که در حال حاضر با ۵۰درصد تخفیف ۲۰۰تومان دریافت میشود. این هزینه بابت دریافت دو مطلب در طول روز است و در طی هرماه هزینه والدین تا ۱۲هزار تومان است.
- ۱۲هزار تومان هزینه سنگینی نیست اما شما در پیامرسانی به نام تلگرام حضور دارید که صدها کانال در آن وجود دارد و روزانه هزاران واژه محتوای متنوع را بهصورت رایگان در اختیار کاربران قرار میدهند. گهواره با چه توجیهی والدین را راضی کرده که از رباطش استفاده کنند؟
یکی از مهمترین مسائل کسبوکار ما همین نکته است و همه تلاشمان این است که به کاربر بگوییم دیگر زمان اینکه ساعتها در کانالهای تلگرامی روشهای درمانی را جستوجو کنی، گذشته و ارزش وقتت را باید بدانی. از طرفی طیف وسیعی از این کانالها اطلاعات کارشناسی و درمانگر و راهگشا ارائه نمیکنند و معمولا تکراری از نوشتههای همدیگر را دارا هستند. در حالی که پیام ارسالی ما نهایتا ۱۵دقیقه از کاربر زمان میگیرد.
- خود کاربر هم میتواند محتوای درخواستی داشته باشد؟ میخواهم ببینم محصول شما چقدر براساس نیاز کاربران طراحی شده است؟
فعلا نه ولی جزو برنامه کاری ماست که این امکان را برای کاربران ایجاد کنیم. الان پلن اصلی این است که باور استفاده را ایجاد کنیم. محصول ما براساس نیاز کاربر پیش میرود. حتی بعد از اینکه باور ایجاد شده، کاربران گاه اظهار میکنند که با وجود مفید بودن پیامها، زمانی برای خواندنشان ندارند. در حالی که هر پیام بهطور متوسط بین ۳۰۰ تا ۳۵۰کلمه است. اما با توجه این نیاز کاربران، طی این هفته رادیوگهواره را راهاندازی میکنیم. یعنی پیامها را بهصورت صوتی برای کاربران ارسال میکنیم. درواقع همه نگاه ما به عکسالعمل کاربران است و تلاش میکنیم براساس بازخوردی که از کاربران میگیریم، کار را پیش ببریم. کاربران را هم باهم در معرض امکانات جدید سرویس قرار نمیدهیم. مثلا رادیوگهواره را در ابتدا با گروه کوچکی از کاربران آغاز میکنیم و در صورت مثبتبودن نتیجه آن را به همه کاربران ارائه میکنیم.
- محتوایی که شما به کاربران ارائه میکنید، چه مواردی را دربر میگیرد؟
سه دسته محتوا داریم؛ بازی معرفی میکنیم، مطالب مراقبتی از فیزیک کودکان داریم و مطالب روانشناسی. بهطور کلی پدرومادرها در دورههای مختلف متفاوت هستند. مثلا در دوران نوزادی کودک، خواهان مطالب مراقبتی هستند و در دوران رشد تا ۴ و ۵سالگی مطالب روانشناسی طرفداران زیادی دارد و بازیها در سنین بعد. کار خوبی که در گهواره داریم این است که تیم محتوا نسبت به محتوای تولیدشده حساسیت زیادی دارد و حتی به تصاویر تزیینی هم دقت زیادی میشود چون کاربر هم به این نکات ریز توجه دارد.
- محتوا را به چه صورت در اختیار کاربران قرار میدهید؟
محتوا براساس سن کودک ارائه میشود. سوالاتی کاربران دارند که در ادامه کار تولید محتوا براساس فرزندان کاربران تولید میشود. مثلا کودک سهساله مطلبش با کودک ۵ساله متفاوت است. نکته مهمتر اینکه حتی بچههای همسال هم نسبتهای مشابه اندکی دارند، بنابراین چون در ابتدای راه هستیم، مطالب عمومیتری به کاربران ارائه میدهیم. مثلا یکی از اتفاقنظرهایی که در مورد کودکان بسیار فعال در جامعه وجود دارد، این است که همه این کودکان را با عنوان بیشفعالی مشخص میکنند؛ اما در اصل چنین کودکانی از بهره هوشی بالاتری برخوردار هستند. ما چنین سوالاتی را که برای ادمینربات ارسال میشود به تیم محتوا میسپاریم و جوابمان مشخصکننده هوش بالای چنین کودکانی است نه اینکه آنها را بیمار خطاب کنیم. والدین چنین بچههایی با این پاسخ از ناامیدی رها میشوند. در حقیقت ایجاد این حس در والدین، باید برندیگ گهواره هم باشد. یعنی این برند برایمان به اصطلاح جا بیفتد که گهواره همیار دقیق و حسابشده تربیت کودکان برای والدین است.
- تا چه سنی از بچهها را در ربات خود دارید؟
از دوره جنینی تا ۶سالگی. در ادامه تا۱۳سالگی را هم اضافه میکنیم.
- تاکنون درآمدزایی هم از این ربات داشتهاید؟
ما گهواره را بهعنوان محصولی که خیلی سریع سودآور شود، نمیبینیم. اما شاید جالب باشد که بسیار سریع سرمایهگذار به سراغش آمد. اما قبول نکردیم چون نقطهای که سرمایهگذار به کسبوکارتان ورود میکند، مهم است.
در مقطع کنونی خودمان میتوانیم روی تولید محتوا سرمایهگذاری کنیم و سرویس را توسعه دهیم، بنابراین جذب سرمایهگذار را در مراحل بعدی خواهیم داشت که محصولمان هم رشد بیشتری کرده باشد و ارزش گهواره هم افزایش یافته باشد.
- رقم پیشنهادی سرمایهگذار چقدر بود؟
رقم دقیق را اجازه بدهید اشاره نکنم اما سوال سرمایهگذار این بود که پیشبینیتان از رشد محصول طی یکسال آینده چیست و حاضر بود همه هزینههای موردنیاز را ماهانه به ما بپردازد.
- و پیشبینی شما چه بود؟
پیشبینی ما رسیدن به عدد ۳۰هزار کاربر فعال طی یکسال است. درواقع میخواهیم تا اوایل تابستان به ۵هزار، تا اوایل پاییز به ۱۲هزار و تا اول بهار به ۳۰هزار کاربر برسیم. سرمایهگذار حاضر بود هزینهها را بپردازد و بخشی از سهام را در اختیار بگیرد اما بر سر میزان سهام واگذاری به تعامل نرسیدیم، البته ما بخشهای زیادی دیگری هم داریم که هنوز کامل نشدهاند. مثلا اپلیکیشنی آماده کردهایم که نیاز به سرمایهگذار داریم، ویدئوهایی را در دست آمادهسازی داریم، راهاندازی فروشگاه اسباببازی و کتاب را داریم که هنوز اعداد سرمایه موردنیازشان مشخص نیست. این اعداد باید مشخص شوند تا بتوانیم روی ارزش محصول و سرمایهای که میتوانیم جذب کنیم، حرف بزنیم.
- سرمایهگذاری خودتان تاکنون چقدر بوده است؟
حدودا۹۰میلیون تومان هر سهنفرمان تا اینجای کار روی گهواره هزینه کردهایم.
- رقیب هم در بازار دارید؟
به این صورت که دقیقا مانند ما کار کند، در ایران نداریم اما در سطح جهان مثلا بیبیسنتر و بیبیسنتره هستند که در انگلیس و آمریکا کار میکنند. ظاهرا تبلیغات زیادی میگیرند و انجیاوها هم از آنها استفاده میکنند.
- یکی از موارد کمی آزاردهنده برای کابران، تبلیغات زیاد است؛ گهواره به این سمت میرود که تبلیغات بگیرد؟
به میزانی این کار را میکند که کاربر آزار نبیند اما امتیازهایی برای کاربر داشته باشد. مثلا با نشان دادن چند تبلیغ در محصول، هزینه پرداختی کاربر کاهش مییابد و مسائلی اینچنینی که تبلیغات تنها وسیلهای برای درآمدزایی صاحب کسبوکار نباشد، البته ما این اعتقاد را داریم که هیچگاه محصول را رایگان نمیکنیم چون باید این رفتار را نهادینه کنیم که باید بابت محتوای معتبر هزینه پرداخت شود.
- شما برای طراحی این محصول و پیشبرد کار، چقدر بازار را مطالعه میکنید؟
تیم محتوای ما حرفهای و سابقه درمانگری در حوزه کودک دارد.
- ببینید منظورم این است که آیا تیم شما مطالعهای داشته روی حوزهای خاص و بعد به شما لیستی ارائه کند که مثلا ۸۰درصد از کودکان ایرانی در سهسالگی چه نیازها و علاقهمندیهایی دارند؟
ما چنین کاری را هنوز انجام ندادهایم و در ابتدای کار هستیم، البته سوالات مردم را گردآوری میکنیم و روی اینکه مردم بیشتر چه سوالاتی دارند، مطالعه میکنیم. نظر کاربران را هم روی محتوای تولیدشده تاثیرگذار است، البته خودمان میدانیم که این دادهها کافی نیست و میدانیم که اگر نتوانیم فاصله بین محتوایی که به کاربر میدهیم و نیاز واقعیاش را پر کنیم، محکوم به شکست هستیم. ما تا اول تابستان فاز بعدی گهواره یعنی تولید محتوا براساس درخواست کاربران را راهاندازی میکنیم و دیگر این کاربران هستند که محتوای درخواستی خود را سفارش میدهند و ما برایشان تولید میکنیم.
- آماری دارید که تاکنون چه میزان مطلب آموزشی تولید کردهاید؟
حدود ۲هزار مطلب آموزشی آماده کردهایم و ۱۵هزار مطلبی که کاربران خودشان ارسال کردهاند. موتوری داریم که مطالب تکراری را تشخیص میدهد و حتی مطالب را براساس موضوع دستهبندی میکند. درواقع فعلا در حال جمعآوری دادهها هستیم. ما هنوز جامعیت پاسخگویی به همه مشکلات را نداریم اما روی همه این موارد برنامه داریم. حتی بعضی از کاربران درخواست مراجعه حضوری به ما را دارند اما یکی از فیلدهای طرح تجاری گهواره مشاوره است. در این مرحله به سراغ افرادی میرویم که مدرک از سازمان نظام پزشکی داشته باشند و محتوایی کاملا کارشناسی شده تولید میکنیم.
منبع: