از ابتدای جاده ترانزیت جنوب قم،کاشان،اردستان،نائین،تفت اردکان، میبد و اشکذر که می گذرید در دو سوی دشت وسیعی که جاده را در برگرفته است،هر چه نزدیکتر می شوید آسمان و زمین می گویند که به یزد نزدیک تر می شوید،مخصوصا اینکه از اردکان و میبد و بعد اشکذر خانه های که کلاه بادگیری بر سر گذاشته است و آب انبارهایی که بر سر هر محله ای ،نشانه زندگی است،را می توان ببینی اما از اشکذر به بعد در محاصره کارخانه های بزرگ کاشی و سرامیک با برندهای بزرگ و معروف اما گاهی کامیون های «اسب بر» در جاده خودنمایی می کند که گاهی وقت ها در لابه لای خیابان های فرعی خود را پنهان می کنند. یا اینکه تابلو های باشگاه های اسب به وفور دیده می شود،مخصوصا اینکه از اشکذر به طرف یزد بیشتر است. یزد در محاصره از یک طرف در محاصره رشته کوه های شیرکوه و خرانق قرار دارد،کوه های بلندی که در موقع غروب وقتی که خورشید پنهان می شود، در لحظه گرگ و میش به همانند دژی بزرگ در پشت شهر قرار می گیرد.
هدیه ای که یزد را متحول کرد
یزدی ها از چند سال پیش شروع به پرورش اسب کرده اند. اما از همان ابتدا بیش از همه نژادهای اسب،اسب عرب را بیشتر مورد توجه قرار دادند. البته شاید یکی از دلیل این کار نزدیکی به کانون های اسب عرب در جنوب ایران و خوزستان باشد. این اما همه داستان نباشد. در اسب سواری ایران خانمی حضور دارد که بسیاری از او به نیکی یاد می کنند؛ مری (لیلی ) خانم قره گوزلو همسر مجیدخان بختیاری مادر پرورش دهندگان اسب اصیل در ایران. یک آمریکایی که مادرش از نژاد آنگلوساکسون اصیل و پدرش با ریشه واصلیت مغولی و خودش که بیشتر ایرانی می دانست. شوهر او از خوانین بختیاری بود که با هم در اسب سواری آشنا شده بودند. مری که رده پایش در بسیاری وقایع اسب سواری ایران وجود دارد ، در سفرهای دوری اش به شهر های مختلف در یزد اسبی به نام برفین را به آقای وکیل السادات – امروز بزرگترین پرورش دهنده اسب عرب ایران است- هدیه می دهد. این جرقه ای می شود برای اینکه یزدی ها که در اقتصاد شم خوبی دارند، وارد کار اسب بشوند. در ابتدا تعداد کسانی که این کار را شروع کردند،بسیار کم بود کار برای یزدی ها که پشتکار بالایی دارد،بالا گرفت و امروز ۵۵ درصد اسب عرب ایران در یزد است و کورس اسب دوانی یزد بزگترین کورس ایران از این نژاد می باشد. اسبهای عرب اسبهایی خونگرم، باهوش، زیرک و حساس هستند که این ویژگیها باعث ارتباط قوی تر بین آنها و سوارکارشان میشود
پایتخت اسب عرب
یزدی ها می گویند که استان آنها پایتخت اسب عرب است. بی راه هم نمی گویند،مسابقات کورس بهاره و پاییزه ای که حالا حدود ۱۲ سال از آن می گذرد که حالا به نظم و سامان خوبی رسیده است. واقعیت این است که یکی مثلی هست که می گوید یزدی ها یا کاری را شروع نمی کنند و وقتی آن را آغاز می کنند به بهترین شیوه انجامش می دهد. وقتی طرح جامع اسب در استان شروع شد ۳۸ باشگاه وجود داشت و حالا تعداد آن ۱۱۸ باشگاه شده است.
در ۴ سال اخیر با اینکه اقدامات خوبی صورت گرفته بود اما رشد فزاینده ای اسب و اسب سوار و باشگاهدار داشته است. از ۱۰۰۰ راس اسب عرب در ۴ سال پیش حالا تعداد آن از ۵ هزار راس فراتر رفته است،ضمن اینکه ۱۲۰۰ راس اسب های دیگر هم به این صورت است.» زارع پور مسئول اسب سواری استان یزد دلیل رشد اسب در یزد را عشق و علاقه در کنار مسائل اقتصادی آن عنوان می کند:«باشگاه های خصوصی متولی اصلی هستند. ما به عنوان هیات تنها انها را کمک می کنیم. سنگ اندازی نمی کنیم. امروز اسب در کنار صنایع دیگر استان مطرح است.»
کورس بهاره،نقطه رقابت
یزد را می توان قطب سوم اسب ایران دانست. در این سفر،جلسه ای با حضور مالکان اسب تروبرد – اسب های کورس- برگزار شد. یزدی ها میزبان یکی از بزرگترین مالکان اسب تروبرد بودند. حمید رادان که عضو کمیته تبارشناسی و راهبردی فدراسیون است در این جلسه با برخی از مالکان اسب تروبرد دیدار کرد.
یکی از مهمترین تفاهم این جلسه حضور اسب های تروبرد در کروس بهاره یزد است. تا پیش از کورس یزد ویژه اسب های عرب برگزار می شد و همین خود فضایی را به وجود آورده بود که این کورس در یزد متمرکز شود و یا اینکه اسب های عرب در این شهر متجمع باشند اما حالا به نظر می رسد با توجه فضایی خوبی که یزد دارد،می تواند به عنوان کانون سوم مثلث اسب سواری ایران مشخص شود.
زارع پور می گوید که گرچه یزدی ها در کورس تهران و گنبد حضور دارند و عناوین خوبی هم گرفته اند اما ما در صدد هستیم که فضا را برای اسب های تروبرد محیا کنیم و این اسب ها هم در صفاییه بدوند. این طرح می تواند،باعث شود که انسداد موجود در برخی از کورس ها بشکند و فضای رقابتی خوبی به وجود بیاید.
رادان می گوید:«یزد بسیار مستعد است و امکانات و مالکان خوبی هم دارد باید به آنها کمک کرد. من شخصا در این راه پیش قدم می شوم. » این عضو کمیته تبارشناسی و راهبردی فدراسیون اسب سواری همچنین می گوید:« با آمدن آقای دکتر خلیلی رییس فدراسیون فضای خوبی برای توسعه اسب در ایران مهیا شده است. در این سفر ایشان به من گفتند که به مالکان اسب یزد بگویم،فدراسیون از توسعه یزد در این زمینه حمایت خواهد کرد. من نیز پیام آقای خلیلی را به یزدی ها عزیز ابلاغ کردم.» گنجاندن کورس اسب های تروبرد در کورس بهاره یزد در کنار اسب های عرب را می توان یکی از مهمترین برنامه سال آینده اسب سواری ایران دانست.
عجب صفایی دارد صفاییه
از چهار یا پنج سال پیش هر جمعه کورس اسب سواری ویژه عرب و نژادهای دیگر در یزد نظم و ترتیب پیدا کرده است. میدان صفاییه یزد که در محاصره تیرهای برق فشار قوی قرار دارد، در بیرون شهر،جایی در نزدیکی جاده کمبر بندی میزبان عاشقان اسب است. جمعیت زیادی آمده بودند،بسیار عجیب بود که ۴ هزار نفر در جایی که سکوهای مناسبی هم نداشتند جمع شده بودند.
زن و مرد و منتظر بودند که کورس شروع شود. کلاه های قرمزی که توسط یکی از حامیان کورس هفته قهرمانی در میدان تماشاگران پخش شده بود،نشان می داد که برنامه ریزان حواسشان به همه جا هست تا مردم بیشتری را به میدان سوارکاری بیاورند. در این کورس که ۵ مرحله داشت،اسب های عرب پیشتازی می کردند. تنها یک کورس مختص اسب های «دو خون و تروبرد» بود.
با اینکه هفته دوم کورس گنبد نیز همزمان در حال برگزاری است اما بودند ترکمن هایی که در میدان صفاییه حضور داشتند. زن ها و بچه های ترکمن با لباس های ویژه ترکمن صحرا نشان می داد که کورس یزد تنه ای به کورس گنبد زده است و می تواند در آینده با ان همراهی کند. اسب عرب نسبت به اسب های تروبرد که اسب های ویژه مسابقه کورس هستند،کمی کندتر می دوند وشاید در وهله اول سرعت کورس کمی کند باشد اما هیجان پایانی زمانی شکل می گیرد که اسب ها از پیچ نهایی می گذرند و به خط پایان نزدیک می شوند،آنزمان است که همه مردمی که در سکوی ها و حتی کنار میدان قرار دارند،بلند می شوند و مالک و مربی خوشحال ترین افراد میدان هستند.
اما تنها یک در میدان است که می آید. در کورس اسب اما تنها یک نفر است که حرف میزند،گزارشکر میدان کسی است که از لحظه ای که اسب از دپار استارت می زند تا لحظه ای که به سمت خط پایان می دوند، با سخنان هیجان برانگیز،تماشاگران را تهییج می کند. اگر گوینده میدان نباشد،دیدن تنهایی کورس بی مزه می شود. یکی از بزرگترین گزارشکران اسب ایران « عطاکر» است. ترکمنی که سالهاست در این زمینه مشغول است و معرفیتی به اندازه اسب های قهرمان و چابکسواران طلایی دارد. از دور که به سمت میدان صفاییه می رفتیم،فکر کردیم که «عطاکر»معروف در یزد است،در حالی که او باید در هفته دوم گنبد حضور می داشت. اما وقتی نزدیک تر شدیم،جوان یزدی را دیدیم که به خوبی عطا کر سخن می گفت؛گویی روح او در صفاییه وجودداشت.
بدون شرط بندی
یکی از آفت های کورس های اسب دوانی ایران ، شرط بندی بی رویه باجه ها و حتی خارج از باجه ها است. هستند برخی از کورس های معروف که شرط بندی که آن صورت می گیرد حتی نتیجه میدان کورس را نیز تحت تاثیر قرار می دهند. یعنی شرطبندی های کلان خارج از عرف در بیرون باعث می شود که برخی نتایج مسابقه عوض شود. این مسئله ای است که خیلی از کورس بازان می داند و باعث می شود که مالکان اصیل اسب قید حضور در مسابقات را بزنند. اما کورس یزد ،کورس پاکی است.
این را می توان از نزدیک دید،گرچه پیس بینی در آن صورت می گیرد اما کسی که در آن شرکت می کند،هیچ وجهی را نمی پردازد و تنها برگه ورودیه مسابقه را پیش می بینی می کند و به باجه تحویل می دهد. اینها را زارع پور ،رییس هیات سوارکاری یزد می گوید:«شرط بندی محل درآمد کورس اسب یزد نیست. ما کیسه ای ندوخته ایم برای این پول و آن را برخلاف دین مبین اسلام می دانیم.
برای پیش بینی ما برگه های ورودی کورس را لحاظ کرده ایم که کسانی که دوست دارند می توانند به باجه بدهند. ضمن اینکه هزینه های کورس مثل جوایز و اینها از طریق اسپانسر هایی که با ما مشارکت دارند پرداخت می شود. از سوی دیگر ما کانونی را درست کرده ایم به اسب صندوق اسب عرب که برگرفته شده از مالکان اسب است،آنها پولی را در حدود یک میلیارد تومان جمع کرده اند و از سود آن در یکی از بانک ها ،جوایز مسابقات پرداخت می شود.در واقع یک همگرایی را در این بخش به وجود آورده ایم.
صدای مجید حسینی ،یا عطاکر یزدی ها می آید،وقتی که شرخان در کورس پنجم قهرمان می شود. این رسمی خوبی است که وقتی جایزه اسب قهرمان را می دهند،همان جا جایزه نقدی را به پیشانی اسب می کشندچه آنکه طبق حدیث نبوی اعتقاد دارند که در پیشانی اسب تا رستاخیز خیر و برکت وجود دارد.
صنعت هزار میلیاردتومانی
به گزارش پرگار، از دیگر سو با توجه به قیمت اسب ها باید گفت صنعت اسب یزد یکی از عجیب ترین و در عین حال پرسودترین صنایع فعال استان یزد است. طبق گفته فعالان این صنعت تعداد ۵ هزار اسب اصیل عرب در یزد وجود دارد. برای خرید یک اسب عرب کمترین قیمتی که می توانید خرید کنید رقم ۸۰ تا ۹۰ میلیون تومان است به عبارت دیگر ارزان ترین اسب عرب این مقدار است اما در برخی باشگاه های یزد اسب های چند میلیاردتومانی هم وجود دارند هرچند تعدادشان کم است ولی قیمت یک میلیارد یا دو میلیارد تومان برای خرید یک اسب رقم بسیار زیادی به نظر می رسد.
اگر رقم ۲۰۰ میلیون تومان را برای به صورت میانگین برای خرید ۵هزار اسب موجود در یزد در نظر بگیریم باید گفت یزدی ها در حال حاضر هزار میلیارد تومان در این صنعت سرمایه گذاری کرده اند. تعداد ۱۲۰۰ راس اسب نژاد دیگر را هم در این رقم لحاظ نکرده ایم.
البته اسب فقط هزینه خرید ندارد شما به عنوان یک مالک اسب باید هزینه های پانسیون، هزینه های مراقبت پزشکی، داروها و مکمل های غذایی، بیمه، مربی و سوارکار را هم پرداخت کنید. اکثر باشگاه های یزد در حال حاضر برای هزینه یک ماه نگهداری اسب مبلغ ۵۰۰ هزار تومان از مالکان دریافت می کنند. به عبارت دیگر برای نگهداری ۵ هزار اسب عرب یزد شامل نگهداری و علوفه در هر ماه مبلغ ۲و نیم میلیارد تومان توسط اهالی این صنعت در یزد هزینه می شود.
میزان اشتغال نیز در این صنعت در خورد توجه هست هرچند اکثر پرسنل باشگاه های یزد از شهرهایی غیر از استان هستند و از شهرهایی همچون گنبد و بعضا اتباع خارجی افغانی فعالیت می کنند. همچنین خدمات مرتبط با اسب و سوارکاری نیز در خور توجه هست. برای مثال برای خرید یک دست لباس کامل سوارکاری شامل کلاه، شلوار و لباس و چکمه و … حداقل باید مبلغ ۵ میلیون تومان پرداخت کنید. مکمل ها و داروهای اسب هم گران است و برای خرید یک مکمل خوراکی که باید روزانه به اسب های کورسی بدهید رقم ۲۰۰ هزارتومان فاکتور برای شما می آورند.
درآمد مالکان اسب بر اساس جنسیت اسب است. برای مثال اسب های مادیون با تولید کره اسب های دارای نژاد درآمدهای سرشاری را نصیب مالکان خود می کنند. یک کره اسب ۴ ماهه که از پدر و مادر اصیلی باشند تا مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان معامله می شود. برخی هم که سواد و آشنایی کافی با نژادها و اسب ها دارند حتی حاضرند مبلغ ۳۰ تا ۶۰ میلیون تومان را برای کره اسب به دنیا نیامده پرداخت کنند. زیرکی و اشرافیت مالک اسب در آن است که با خرید مادیون خوب و انتخاب یک اسب نریون مناسب بتواند کره های خوبی تولید کند.
مالکان اسب های نر یا اصطلاحا نریون هم بعضا درآمدهای سرشاری دارند. اگر شما مالک اسب نریون باشید که در مسابقات زیبایی رتبه های خوبی کسب کرده باشد برای هر بار کشش با اسب های مادیون دیگر می توانید مبلغ ۲ تا ۱۰ میلیون تومان از مالک اسب مادیون بگیرید. با تقویت و رژیم غذایی مناسب در هر روز می توانید تا دو بار از اسب نر خود کشش داشته باشید.
همه اسب ها یک شناسنامه دارند که تعداد جایزه و رتبه های مختلف آنها در مسابقات زیبایی و سرعت در آن موجود است. هرچه یک اسب رتبه و جایزه بیشتری داشته باشد اگرمادیون باشد کره های گران قیمتی خواهد داشت و اگر نریون باشد بی شک هزینه هر بار کشش آن خیلی رقم بالایی خواهد داشت.
هرچند رقم های بالا در مقایسه با صنایع دیگر جالب و قابل توجه هست علاوه بر پرسود بودن این صنعت برای مالکان باهوش آن، سوارکاری با اسب لذت دیگری دارد. حتی پیامبر اسلام نیز سفارش جدی در خصوص آموزش سوارکاری داشته اند. یکی از بزرگان استان جایی تعریف می کرد: کسانی که سوار اسب نشده اند نمی دانند چه می گوییم ولی هر کس یکبار سوار اسب شد و از آن لذت برد دیگر نمی تواند دست از سوارکاری دست بکشد. وقتی سوار این حیوان چهارپای نجیب می شوید همه غصه هایتان به یکباره فراموش می شود.
منبع: هفته نامه پرگار
منبع:
